بسمه تعالی
- آقای دکترلطفاً در ابتدا در مورد دوران کودکی و تحصیل خود بگویید؟
به نام خدا من سید محمد جعفر ناظم السادات استاد تمام بخش مهندسی آب در دانشگاه شیراز هستم بنده متولد سال ۱۳۳۵ خورشیدی در شهرستان ارسنجان در استان فارس هستم تا کلاس هفتم تحصیلات خودم را در شهر ارسنجان به اتمام رساندم و در سن ۱۵ سالگی به شیراز آمدم و در ابتدا در دبیرستان سلطانی و سپس شاپور شیراز درسم را به اتمام رساندم و دیپلم خودم را در رشته ریاضی در سال ۱۳۵۴ از دبیرستان شاپور شیراز اخذ کردم در همان سال وارد دانشگاه شیراز (پهلوی سابق) شدم و دو سال در این دانشگاه در رشته آمار به تحصیل پرداختم و به دلیل انقلاب و مسائل دیگر این رشته را ترک گفتم و بار دیگر در کنکور شرکت کردم و در دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران در رشته مهندسی آب پذیرفته شدم و در پایان سال ۱۳۶۲ مدرک کارشناسی خود را از این دانشگاه اخذ کردم بار دیگر در کنکور شرکت کردم و در دوره کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز در رشته مهندسی آبیاری و زهکشی پذیرفته شدم به مدت سه سال در این دانشگاه مشغول به تحصیل بودم و موفق به اخذ درجه کارشناسی ارشد شدم . بعد از فراغت از تحصیل به مدت پنج سال ریاست دانشگاه آزاد ارسنجان را برعهده داشتم در همین سال‌ها بود که در کنکور اعزام به خارج دانشجویان که در آن زمان برگزار می‌شد شرکت کردم و پذیرفته شدم و در سال ۱۳۷۰ به کشور استرالیا رفتم و درجه دکترای خود را در رشته اقیانوس شناسی با گرایش اقلیم دریا با موفقیت به مدت پنج سال به اتمام رساندم و در سال ۱۳۷۵ به ایران بازگشتم و از آن زمان تا به حال در دانشگاه شیراز مشغول به خدمت هستم.
- استاد در حال حاضر بسیاری از دانشجویان تمایل به تحصیل و حتی کار در خارج از کشور را دارند با توجه به اینکه شما در خارج از کشور تحصیل کرده اید دلیل این امر را چه می بینید؟
تا پیش از انقلاب علاقه دانشجویان به تحصیل در خارج از کشور بسیار کم بود. من خودم در آن زمان که در دانشگاه شیراز درس می‌خواندم و بسیاری از اساتید ما آمریکایی یا انگلیسی بودند و شمار بسیار قابل توجهی از دانشجویان و همکلاسی ها من از کشورهای حوزه خلیج فارس ، آمریکا ، انگلستان و…. بودند. در آن زمان همزمان هم به زبان انگلیسی نوشتن هم درک کردن درس به این زبان برای من دشوار بود ولی گاهی اوقات میدیدم که من از هم کلاسی های انگلیسی زبان خود نمره بهتری میگیرم که این امر موجب تولید انگیزه در من می‌شد متاسفانه بعد از انقلاب جریان ها به تدریج تغییر یافت و پارامتر های بسیاری در این مقوله سهیم شد پارامترهایی که شاید مهم‌تر از همه باشند این است که بسیاری از افرادی که مشتاق علم هستند متاسفانه در کشور شرایط رامساعد نمی‌بینند و شاید نتوانند به خوبی خود را در جوامع علمی بین المللی مطرح کنند شاید همین موضوع یکی از دلایل موج مهاجرت و تحصیل دانشجویان نخبه و برتر به خارج از کشور باشد که این اتفاق هشدار بسیار بزرگی برای کشور ماست.
مقوله دیگر، بحث جدایی علم ، صنعت و فناوری در کشور ماست خوشبختانه اساتید کشور ما همواره از لحاظ علمی و اعتبار بین المللی در جایگاه خوبی قرار دارند و می توانند دانشجویان شان را از لحاظ علمی به خوبی هدایت کنند ولی در کشور ما پیوستگی بین علم، فناوری و صنعت وجود ندارد و یا اگر وجود دارد بسیار ضعیف است که همین امر موجب علاقه دانشجویان به مهاجرت و تحصیل در خارج از کشور می شود زیرا در کشورهای توسعه یافته این مشکل کاملا برطرف شده است.
- آقای دکتر موضوع بحث ما بحران های تغییر اقلیم در ایران است سوال من از شما این است که تغییر اقلیم چیست و چرا در دهه های اخیر بسیار مهم شده است؟
آب و هوا و تغییر اقلیم فراسنج هایی دارد مثل: دما بارش، باد، تابش … ما با این فراسنج ها اقلیم را میسنجیم.
تغییر اقلیم به مفهوم این است که برای چند دهه متوالی اندازه این فراسنج ها مثل: بارش، باد، و… از نظر آماری افزایش یا کاهش یابد به این پدیده تغییر اقلیم می گویند.
این مقوله با زندگی بشر گره خورده و به دلیل دخالت بشر در اکوسیستم ها و تغییر آن ها در سالیان اخیر به تدریج این منابع در حال کاهش است و این بحث بیشتر در جوامع بین‌المللی مطرح می‌شود.
مثلاً اگر در چند دهه گذشته باید نیاز غذایی یک میلیارد نفر در کره زمین تامین می شد در حال حاضر این جمعیت هفت برابر شده است و طبیعی است که منابع محدود تر شود و بحث تغییر اقلیم داغ تر .
مقاله دیگر گسترش تولید گازهای دی اکسید کربن و متان به دست انسان در چند دهه اخیر است که به شدت با افزایش روبرو شده و این بحث ، تغییر اقلیم را بیش از پیش مهم کرده است.
- سرعت تغییر اقلیم را در کشور ما چگونه ارزیابی می کنید؟ این تغییرات چه مشکلاتی را برای کشور ما در سال‌های آینده ایجاد می کند؟
تغییر اقلیم برای تمامی کشورها می تواند آثار ناگواری را به وجود بیاورد مثلاً در کشور ما با یک درجه تغییر در دمای هوا و گرم شدن آن طبیعتاً مطالبه آب و درخواست آن افزایش می‌یابد از طرف دیگر تحولاتی در کشاورزی شکل می‌گیرد که نیاز آبی را در یک فصل خاص افزایش می دهد و همین امر در سال‌های آینده بحران شدید آب را در کشور ما به وجود می آورد و به همین دلایل نیز مهاجرت ها از روستاها به شهرها با سرعت بیشتری صورت می‌گیرد و موجب ناهنجاری های اقتصادی اجتماعی بسیاری مشکلات دیگر خواهد شد.
- به نظر شما سیاست های مدیریتی متولیان امور در بحث تغییر اقلیم در کشور ما چگونه است؟ با توجه به شرایط حال حاضر و حضور متخصصان ایران در کشورهای مختلف جهان آیا تاکنون مشکل منسجم تلاش شده از این ظرفیت برای حل مشکلات موجود و ارائه راهکارهای لازم بهره گرفته شود؟
بنده به عنوان کسی که در مورد اقلیم کار و تحقیق می‌کند می‌گویم اگر سیاست‌های کلی کشور در این مقوله بهینه بود در دانشگاهی مانند دانشگاه شیراز که یکی از دانشگاه‌های سر آمد و ما در کشور است می بایست در این سال‌ها ارگانهای متولی این امر با مراجعه به متخصصان در دانشگاه مشکلات کشور از جمله تغییر اقلیم را مطرح می‌کردند و از نظر متخصصین امر بهره می‌بردند که متاسفانه هیچ درخواست و همکاری از سوی مسئولان ذیربط صورت نمی‌گیرد و شاید یکی از دلایل بیکاری دانشجویان بعد از فراغت از تحصیل این است که در سیاست‌های کشور از نظر متخصصان و دانشجویان کشور بهره نگرفته و استفاده نمی شود.
در پاسخ به سوال شما در مورد شرایط حال حاضر با استفاده از متخصصان ایرانی و خارج از ایران در این مقوله باید بگویم در حال حاضر با این سیاست‌گذاری‌ها شاهد این هستیم که حضور اساتید و دانشجویان در مجامع بین المللی به نزدیک صفر رسیده است در مورد متخصصان خارج از کشور نیز همین امر صادق است که به دلیل دشواری رفت و آمد و همکاری با همکاری با کشورمان تمایل زیادی به همکاری نشان نمی دهند.
- به نظر شما چه راهکارهایی را برای کم کردن سرعت تغییر اقلیم در کشورمان می توان به کار بست؟
به نظر من بهترین راهکار درختکاری است من چندین سال است که هم می‌گویم و هم مینویسم که با درختکاری سرعت تغییر اقلیم را کاهش دهید ولی متاسفانه کو گوش شنوا!!!
مثلاً همین پروژه انتقال آب از جنوب به مرکز کشور با سرمایه های کلان انجام شد ولی نتیجه ای جز تخریب اکوسیستم و تغییر اقلیم نخواهد داشت زیرا با شیرین کردن آب دریا تمام نمک به دست آمده از آب را دوباره به خود دریا باز می گردانند و باعث تخریب در اکوسیستم می‌شوند اگر این بودجه را به دانشگاه‌ها اساتید و متخصصان این حوزه اختصاص می‌دادند هم دانشگاه‌های کشور به شکل چشمگیری شکوفا می شد و هم باعث اشتغال‌زایی و هم راه‌حل‌های علمی و اصولی در باره این مقوله پی ریزی و به مرحله اجرا در می‌آمد که متاسفانه در کشور ما متولیان امر به این نکات بی اعتنا هستند.
- جناب پروفسور بسیاری از دانشجویان این سوال را دارند که چگونه به موفقیت دست پیداکنیم به عنوان یک انسان موفق توصیه تان چیست؟
بنده از زندگی خود راضی هستم و امیدوارم که بتوان بنده را یک انسان موفق خواند ((شکست نفسی استاد)) توصیه ای که به دانشجویان دارم این است که درس خود را با عشق بخوانند من به دانشجویان خودم هم می‌گویم بازار علم تعطیل نیست اگر دانشجوی مسلط به درس و تخصص خود باشد و به یک زبان خارجی زنده دنیا مسلط باشد قطعاً به موفقیت دست خواهد یافت .
به عنوان کلام آخر علم بهتر است یا ثروت؟
از نظر من علم، علم ثروت ساز است با خود، آگاهی به همراه می آورد و زندگی انسان را متحول و دید فرد را نسبت به زندگی تغییر خواهد داد.
